miejsca gdzie kiedyś jeździły tramwaje - ul. Grzegórzecka

Pierwsze przymiarki do budowy linii tramwajowej na Grzegórzki podjęto już na początku XX wieku. Wówczas założono by nowobudowane torowiska wykonywać w rozstawie "normalnym", tj. 1435mm. Po analizie wszelkich możliwości technicznych, finansowych i po zapoznaniu się z radami ekspertów opracowano system linii wybiegających poza obszar Starego Miasta. Wśród nich znalazła się trasa wiodąca z Dworca Głównego przez Pocztę Główną do Rzeźni Miejskiej. Jednak po ocenie możliwości finansowych z odcinka tego zrezygnowano. Do pomysłu komunikacji terenów na wschód od Hali Targowej powrócono w latach `30. W 1937r. przyjęto nowy plan inwestycyjny, w którym zaproponowano przebieg dwutorowej linii tramwajowej od skrzyżowania ul. Starowiślna/ul. Dietla, ulicą Grzegórzecką do Fabryki Maszyn Zieleniewskiego (o łącznej długości ok 1500m.) wraz z odgałęzieniem do ul. Mogilskiej.

Ciekawą propozycją był również projekt włączenia części trasy linii kolejowej Kraków - Kocmyrzów do sieci tramwajowej. Zakładano przedłużenie trasy z ul. Grzegórzeckiej i włączenie się w przebieg linii kolejowej przecinającej ul. Grzegórzecką, w kierunku Stacji Dąbie. Drugie połączenie planowano wykonać na ul. Mogilskiej także w miejscu przecięcia się z torami kolejowymi. Założenie miało na celu obsługę lotniska w Czyżynach a także planowanego w jego sąsiedztwie nowego cmentarza komunalnego.

Ostatecznie prace przy wykonywaniu odcinka od ul. Starowiślnej rozpoczęto pod koniec lat `30. Jednak już na wiosnę 1939r. ze względu na sytuację polityczną większość z prac wykonywanych na terenie całego miasta albo wykonywano bardzo opieszale bądź całkowicie zawieszono. Do końca sierpnia 1939r. prowadzono jedynie prace przy ul. Wielickiej i na ul. św. Gertrudy.

Pomimo okupacji niemieckiej w latach `40 wznowiono roboty m.in. przy trasie w ciągu ulicy Grzegórzeckiej. Ze względu na braki sprzętowe i materiałowe na pierwszym wykonywanym odcinku od ul. Starowiślnej do ul. Wielopole prace zaprzestano już na jesieni 1942r. Finalnie Niemcy do 1943r. wykonali łącznie odcinek do wysokości dzisiejszej ul. św. Łazarza.

Po zakończeniu wojny pierwszą inwestycją przy budowie nowych torowisk, było ukończenie trasy w kierunku Grzegórzek. Do 22 grudnia 1947r. wykonano odcinek od ul. św. Łazarza do ul. Rzeźniczej. Na nową trasę skierowano linię nr 7. Następnym krokiem było wykonanie torowiska od ul. Rzeźniczej do ul. Wandy. Odcinek mierzący ok. 700 m wykonywano w niespełna rok i oddano do użytku 13 października 1948r. przedłużając tym samym trasę siódemki. Linia zakończona została tzw. mijanką bez pętli, gdzie tramwaje aby zawrócić, musiały przejechać na przeciwległy tor i zmienić kierunek jazdy. Na linii nr 7 bardzo często wykorzystywano do obsługi wagony w składach. W momencie przyjazdu składu na końcówkę Grzegórzki, odpinano wagon doczepny a do wagonu silnikowego podczepiano doczepę pozostawioną przez poprzednia brygadę.

W styczniu 1955r. w rejonie dzisiejszego Ronda Grzegórzeckiego a wówczas na skrzyżowaniu ul. Grzegórzeckiej z ul. Kotlarską i ul. Okopy rozpoczęto prace przy budowie nowej ulicy i torowiska w kierunku Ronda (Mogilskiego). Podobnie jak w przypadku budowy linii do Zakładów Zieleniewskiego, projekt ten był już przewidziany do realizacji w planie inwestycyjnym w 1937r. Ostatecznie odcinek otwarto dla ruchu 19 grudnia 1957r.

W latach `60 rozpoczęto planowanie nowego połączenia Krakowa z Nową Hutą, jako alternatywę do ul. Mogilskiej. Trasę zaplanowano przeprowadzić od skrzyżowania al. Powstańców Warszawy, ul. Grzegórzeckiej z ul. Kotlarską, nową ulicą Nowogrzegórzecką, przez Dąbie do al. Planu 6-letniego. Budowę rozpoczęto w sierpniu 1965r. i podzielono na etapy. Pierwszy planowano zakończyć na osiedlu Dąbie, ale roboty uzależniono od wykonania przez PKP nowego wiaduktu kolejowego. Nieczekając na inwestycję prowadzoną przez kolej w dniu 26 czerwca 1966r. uruchomiono pierwszy odcinek linii w al. Pokoju. Przez co tramwaje linii nr 7 skierowano na nową trasę a torowisko w ul. Grzegórzeckiej wyłączono z ruchu.


Mniej więcej na wysokości obecnych przystanków znajdowała się końcówka na al. Pokoju.

Kolejne etapy budowy linii tramwajowej w al. Pokoju otwierano: 31 grudnia 1968r. do pętli Dąbie zlokalizowanej przy ul. Świtezianki i rok później 31 grudnia 1969r. trasę od Dąbia do al. Planu 6-letniego.


Skład N+ND skręcający z al. Pokoju w ul. Grzegórzecką.
W tle widoczne torowisko w kierunku ul. Wandy.



Wagon 102Na jadący w relacji al. Pokoju - ul. Grzegórzecka.
Linię 22 uruchomiono po oddaniu do użytku całego odcinka linii tramwajowej w al. Pokoju od ul. Grzegórzeckiej do al. Planu 6-letniego. Na pierwszym planie widoczne torowisko w kierunku Ronda (Mogilskiego) a w tle kamienica przy której wiodła trasa do końcówki Grzegórzki.


W połowie lat `70 podjęto prace nad przebudową skrzyżowania al. Powstańców Warszawy, al. Pokoju, ul. Kotlarskiej i ul. Grzegórzeckiej. W tym miejscu powstało Rondo nazwane Grzegórzeckim, choć potocznie do dnia dzisiejszego nazywane jest również Kotlarskim. Podczas budowy definitywnie odcięto tory tramwajowe w ul. Grzegórzeckiej (w kierunku ul. Wandy) jednak pozostawiono szyny w jezdni. Zrezygnowano wówczas również z połączenia drogowego z tym fragmentem ul. Grzegórzeckiej, do którego wjazd możliwy był dopiero od ul. Przy Rondzie (obecnie ul. Rogozińskiego). Samochody skierowano nowymi jezdniami w ruchu okrężnym a torowisko przeprowadzono po tarczy ronda.


Skład N+ND zjeżdża Ronda Grzegórzeckiego w ul. Grzegórzecką (w kierunku Hali Targowej). W tle charakterystyczny wieżowiec Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej "Prasa", po przebudowie pod koniec lat `90 nazywany potocznie Błękitkiem.


Mijanka dwóch wagonów typu 102Na na tarczy Ronda Grzegórzeckiego.



W 2008r. rozpoczęto prace nad przebudową Ronda Grzegórzeckiego. W pierwszych dniach prac budowlanych, podczas zrywania warstw asfaltu z południowej jezdni ulicy Grzegórzeckiej, tuż przed samym rondem ukazało się stare torowisko trasy tramwajowej prowadzącej w kierunku końcówki Grzegórzki. Był to jedyny moment, kiedy można było uwiecznić na fotografii ten fragment torowiska. Niebawem szyny usunięto.


Na pierwszym planie odkopany fragment torowiska w ul. Grzegórzeckiej.
Po lewej widoczny przebieg ówczenego torowiska.




Podczas całkowitej przebudowy Ronda, zmieniając nie tylko układ drogowy ale także wyprowadzając nowe torowisko w kierunku mostu Kotlarskiego.


Bombardier NGT6-2 na przebudowanym w 2008r. Rondzie Grzegórzeckim. W tle po lewej charakterystyczna kamienica przy której wiodła trasa do końcówki Grzegórzki.

Linie kursujące przez ul. Grzegórzecką

1, 7, 7 /nocna/, D /nocna/.

Stan obecny


Rondo Grzegórzeckie podczas przebudowy.
Po lewej al. Pokoju, po prawej widoczny wjazd (pomiędzy Błękitkiem a kamienicami) na ul. Grzegórzecką.



Rondo Grzegórzeckie podczas przebudowy. Widok na wylot ul. Grzegórzeckiej w kierunku ul. Wandy.


Rondo Grzegórzeckie podczas przebudowy. Widok na ul. Grzegórzecką w kierunku Hali Targowej.


ul. Grzegórzecka. Torowisko na wysokości dawnego kina Związkowiec. Widok w kierunku ul. Wandy.


ul. Grzegórzecka. Widok w kierunku Ronda Grzegórzeckiego.

Pozostałości

Pomimo zamknięcia dla pojazdów szynowych tego odcinka w 1966r. do dnia dzisiejszego na ulicy Grzeórzeckiej, jako jednej z nielicznych, na których już nie zobaczymy tramwajów, pozostały tory w brukowanej jezdni. Fragmenty widoczne są nadal na wysokości wieżowca popularnie zwanego "Błękitkiem" oraz przy samym budynku dawnego kina Związkowiec.


ul. Grzegórzecka. Fragment torowiska przy Błękitku.


Dawna końcówka Grzegórzki. Widok w kierunku ul. Wandy.


Podczas prac drogowych w kwietniu 2009r. rozebrano fragment zachowanego torowiska. Związane było to z pracami przy wykonaniu dojazdów do powstającego wówczas zespołu apartamentów Wiślane Tarasy.


Fragment torowiska podczas prac rozbiórkowych.